Κύριος με κάππα κεφαλαίο, όπως λέμε Κωστής

Σε μία Δεξιά, όπως είναι η ελληνική, που επιχειρεί μια διαρκή παλινδρόμηση μεταξύ των ορίων που θέτει ο νεοφιλελευθερισμός, ο λαϊκισμός αλλά και η σύνδεση με τις μνήμες του "ένοχου" παρελθόντος και μονίμως βρίσκεται σε αναζήτηση ιδεολογικής ταυτότητας με καθαρά καιροσκοπικού χαρακτήρα επιλογές, ο Κωστής Στεφανόπουλος θα όφειλε να είναι η σταθερά που -σε αντίθεση με τα παραπάνω- θα αποτελούσε το πρόσωπο και τη φωνή της λογικής.

Γράφει ο Νικόλας Ακτύπης

Με τα όπλα που διέθετε στην πολιτική φαρέτρα του δεν θα μπορούσε, βέβαια, ποτέ να επικρατήσει στις εσωκομματικές εκλογές της παράταξης. Ιδιαίτερα τη δεύτερη φορά που το επιδίωξε, το 1984, όταν η ΝΔ αντιλαμβανόμενη τι ακριβώς είχε απέναντί της, επένδυσε στον Μητσοτάκη προσπαθώντας να βρει τον δικό της χαρισματικό με τα πλήθη και λαϊκιστή πολιτικό που θα νικούσε τον Παπανδρέου και θα την επανέφερε στην εξουσία. Οι εκλέκτορες αποδείχτηκε πως είχαν δίκιο αφού λίγα χρόνια αργότερα τα κατάφερε.

Με τον Στεφανόπουλο αρχηγό ίσως να μην φτάναμε στο '89 και στην απίστευτη πόλωση και διχασμό στα οποία οδήγησαν οι προσωπικότητες, οι ατομικές φιλοδοξίες και η ψυχοσύνθεση των εκπροσώπων των δύο οικογενειών που μαζί με εκείνη Καραμανλή έχουν μετατρέψει τη Δημοκρατία σε νεποτισμό και τα κόμματα σε μικρά φέουδα εκπλήρωσης προσωπικών ονειρώξεων.



Και αυτό διότι εκείνος ο δικηγόρος από την Αχαΐα που έφυγε χθες από τη ζωή, διέθετε μία "καθαρότητα" που τον υποχρέωνε να λειτουργεί στο πλαίσιο που υπαγόρευε ο θεσμικός του ρόλος, βάζοντας συχνά στην άκρη τις δικές του πεποιθήσεις ή απόψεις. Αν και ιδεολογικά είχε τοποθετηθεί στα δεξιά του Αβέρωφ (πράγμα δύσκολο) φρόντισε να υπηρετήσει με ιδεολογικές αποστάσεις αλλά και εντιμότητα τα αξιώματα στα οποία αναρριχήθηκε, ζυγίζοντας διαρκώς τα λόγια και τα έργα του. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί αναμφίβολα η στάση του στο μέγα θέμα των ταυτοτήτων, όταν ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος έψαχνε πολιτικό όχημα έκφρασης της δυσαρέσκειας των μαζών (πιθανότατα και της πλειοψηφίας εκείνη την εποχή) για την απαλοιφή του θρησκεύματος. Αν ο Στεφανόπουλος ήταν απλός πολίτης ίσως να βρισκόταν κι εκείνος μεταξύ των εκατοντάδων χιλιάδων που έτρεξαν στις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας όμως με μια λιτή ανακοίνωση έκανε κρυστάλλινο το διαχωρισμό του Κράτους και της Εκκλησίας, αρνούμενος να συμπράξει με κάτι που ενδεχομένως προσωπικά πίστευε, αλλά αντιλαμβανόταν πως θα οδηγούσε σε νέο διχασμό ο οποίος θα έκανε βραχυπρόθεσμα καλό στην παράταξη από όπου προερχόταν αλλά σε βάθος χρόνου θα πλήγωνε ανεπανόρθωτα τους θεσμούς και τη λειτουργία τους. Και το έκανε με λίγες λέξεις, όσες περιείχε εκείνο το δελτίο Τύπου. Δίχως κενούς νοήματος λεονταρισμούς ούτε με τις παλινωδίες και τις τραγελαφικές καταστάσεις της προσπάθειας Φίλη, ας πούμε, ως υπουργού Παιδείας να δείξει πως αυτός είναι το αφεντικό.

Οι νεότεροι ας κάνουν τις συγκρίσεις και ας προβληματιστούν λίγο για το επίπεδο σεμνότητας, αξιοπρέπειας και μέτρου σε σχέση με όσα βλέπουν σήμερα. Ή ας ακούσουν την ομιλία του κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Κλίντον πριν σχεδόν 20 χρόνια για να βρουν τις διαφορές που μόνο θλίψη προκαλούν σε σχέση με τις "παραστάσεις" των ταγών του πολιτεύματος τώρα με τον Ομπάμα...



Κάτι άλλο που θα έπρεπε να μάθει ο πολύς κόσμος είναι και η σχέση που είχε ο εκλιπών με το ποδόσφαιρο αλλά και τον αθλητισμό γενικότερα, η οποία δεν εξαντλούνταν στη γνώριμη φιγούρα του να κάνει ποδήλατο στην ιδιαίτερη πατρίδα του (δίχως το τρέντι λουκ και τα ισοτονικά ποτά του άλλου Παπανδρέου, του Γιώργου). Και, φυσικά, η επαφή του με το χώρο δεν περιορίστηκε στο γνωστό περιστατικό με τον Βαζέχα στον τελικό Κυπέλλου του 1998 (για το οποίο ο Πολωνός ζήτησε επανειλημμένα συγγνώμη). Ευτυχώς, ο άνθρωπος που πρώτος εισήγαγε την παρουσία του Προέδρου Δημοκρατίας σε τελικούς δεν είχε ως μοναδικές αναμνήσεις από γήπεδα τις αθλιότητες οπαδών που βρίζουν τους παίκτες της ομάδας τους ή τις γραφικότητες του Νίκου Αλέφαντου που κάποτε υποστήριξε ότι η Παναχαϊκή (του Λουκόπουλου τότε νομίζω...) είχε διαιτητική εύνοια επειδή διέθετε τον... δικό της άνθρωπο στο Μέγαρο! Κατάλαβε, όμως, πολλά για το επαγγελματικό ποδόσφαιρο καθήμενος τότε δίπλα στον Βαρδινογιάννη και αργότερα στον συγχωρεμένο τον Ψωμιάδη, η πληθωρική περσόνα του οποίου με την πουράκλα και το κομπολόι, τον έκανε να νιώσει μια κάποια... όχληση, όπως εκμυστηρεύτηκε σεμνά μετά από χρόνια σε έναν άνθρωπο που του γνώρισε και μια άλλη πτυχή του αθλήματος και μου έκανε την τιμή να μοιραστεί πολύτιμο υλικό και πληροφορίες από το προσωπικό του αρχείο.



Πριν από κάτι παραπάνω από μια δεκαετία ο Αστέρας 2004 έγινε η πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα για την οποία το Προεδρικό Μέγαρο άνοιξε τις πόρτες του. Μια απλή επιστολή από τους πρωτεργάτες εκείνης της κίνησης, τον Νίκο Μάλλιαρη και τον Γαβρήλο Παπαδόπουλο, αποδείχθηκε αρκετή για να γίνει η γνωριμία με ένα διαφορετικό ποδόσφαιρο που απέχει πολύ από το νοσηρό περιβάλλον που κρατάει δέσμιο το άθλημα ακόμη και σήμερα. Ο τότε Πρόεδρος δέχτηκε τους πιτσιρικάδες γνωρίζοντας πως δεν επρόκειτο για θέμα που προσέθετε οτιδήποτε στο "φαίνεσθαι" , ούτε θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να ενισχύει το προφίλ του, όπως συμβαίνει κάθε φορά που μια αθλητική επιτυχία συνοδεύεται από στριμωξίδι "υπευθύνων", "αρμοδίων" και "προϊσταμένων" για μια φωτογραφία στο αεροδρόμιο. Το έκανε με τη σεμνότητα και το ενδιαφέρον ανθρώπου που νοιάστηκε και αγκάλιασε κάτι από το οποίο ο ίδιος δεν θα είχε κανένα πολιτικό όφελος. Ωφελημένα, όπως μου εξομολογείται ο Νίκος Μάλλιαρης, βγήκαν εκείνα τα παιδιά που τον άκουσαν να μιλά για την κακή πορεία της αγαπημένης του Παναχαϊκής και για τις παθογένειες του χώρου. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της δίωρης επίσκεψης έγινε αντιληπτό πως όσα είχε πει παλιότερα για το θέμα των "αλλόθρησκων", "αλλόδοξων" κλπ στις μαθητικές παρελάσεις δεν ήταν λόγια του αέρα για πρόσκαιρο εντυπωσιασμό, αλλά βαθιές πεποιθήσεις του. Κόντρα στο ρεύμα της εποχής, πήρε ξεκάθαρη θέση υπενθυμίζοντας ότι Έλληνες είναι όσοι μετέχουν της ημετέρας παιδείας. Κι αυτό, διότι σ' εκείνη τη συνάντηση εντυπωσιάστηκε από τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα του Αστέρα 2004 που διέθετε στις τάξεις του αλλοεθνείς και κυρίως ένα παλικάρι από τη Νιγηρία, τον Εμάνουελ, με τον οποίο είχε ξεχωριστή συνομιλία. Και το έκανε ένας -το ξαναλέμε- δεξιός δικηγόρος από την Πάτρα υποδεχόμενος μια παρέα (που συνεχίζει να υπάρχει ως Μικρασιατικός και να συμμετέχει στα πρωταθλήματα)από την αριστερή Καισαριανή γκρεμίζοντας με το ήθος και την απλότητα του τις διαχωριστικές γραμμές που βασιλεύουν στα μυαλά των ηλιθίων.



Μάλιστα, αυτή η επαφή είχε και συνέχεια καθώς αντιλαμβανόμενος τη βαθιά σύνδεση μεταξύ αθλητισμού, πολιτισμού και κοινωνίας, δέχτηκε να κάνει ένα διαφορετικό "ρουσφέτι". Μεσολάβησε προκειμένου να βγει ένα κονδύλι ώστε να διοργανωθεί από το σωματείο μια έκθεση ζωγραφικής με θέμα το ποδόσφαιρο και έργα του παλιού παίκτη της Προοδευτικής, Βασίλη Διονυσόπουλου, που μετέτρεψε για λίγες μέρες το στάδιο "Μιχάλης Κρητικόπουλος" σε γκαλερί και πόλο έλξης του ευρύτερου κοινού της περιοχής και γνωριμίας με αυτήν την πτυχή του αθλήματος και των ανθρώπων του.



Τέτοιου τύπου συναντήσεις έγιναν αρκετές φορές στο πολιτικό του γραφείο στην οδό Βαλαωρίτου. Όχι μόνο με τον Αστέρα, αλλά και με τα παιδιά του συλλόγου Φίλων Μπαρσελόνα, τους παλαίμαχους από Παναθηναϊκό, ΑΕΚ και Ολυμπιακό, Λουκανίδη, Σκευοφύλακα και Ζαντέρογλου. Πάντα χωρίς κρυφές ατζέντες, φώτα, δημοσιοσχετίστες και τα υπόλοιπα συμπαρομαρτούντα που αποτελούν τη μόνιμη γαρνιτούρα τέτοιων επαφών, οι οποίες συνήθως δεν γίνονται για κανένα άλλο λόγο πλην της προβολής και με φόντο τη συλλογική υποκρισία των συμμετεχόντων.

"Μόλις αποχωρήσω από την Προεδρία, δεν θα με θυμάται ούτε η μάνα μου", είχε δηλώσει χαριτολογώντας κάποτε ο Κωστής Στεφανόπουλος. Αν κρίνει κανείς από τους λόγους για τους οποίους οι Έλληνες πολιτικοί μένουν χαραγμένοι στις μνήμες μας τα τελευταία χρόνια, αυτό είναι το μεγαλύτερο παράσημο για τη διαδρομή και τη σταδιοδρομία αυτού του κυρίου με "κάππα" κεφαλαίο που έφυγε από τη ζωή σεμνά και με αξιοπρέπεια, όπως ακριβώς την έζησε.



* Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον ακούραστο εργάτη του ποδοσφαίρου Νίκο Μάλλιαρη για τις πληροφορίες και την πρόσβαση στο ανεκτίμητο αρχείο του.